Het verbaast mij telkens weer dat er zo argeloos wordt doorgepraat over de missies in Irak en Afghanistan. Alsof het om gewapend zendingswerk gaat. Zo van wij brengen de zegeningen van vrijheid en democratie die samen een absoluut goed vormen, zodat wij gerechtigd zijn om deze dingen gewapenderhand op te leggen. (De Verenigde Staten doen helemaal net of zij van Hogerhand - hoger hand dan die van de VN - de opdracht hebben gekregen tot deze zending, hetgeen alle gedrag legitimeert.) Een van de interessantste camoeflagetactieken is die van het verwaarlozen van het onderscheid tussen motivering en motivatie. Het eerste, motivering, is een intellectuele of rationele activiteit, het tweede een psychische; het eerste geeft "redenen" voor gedrag, het tweede in het driftleven wortelende drijfveren. Die laatste kunnen diametraal tegenover de beleden redenen staan.
Dit is niet erg nieuw. Al de katholieke denkers van de Middeleeuwen konden onderscheid maken tussen de "animus dominandi" en het "justum bellum", m.a.w. tussen de begeerte naar macht en de goede gronden waarop men geweld mocht - en misschien ook - moest gebruiken, als ultimum remedium.
Officieel is het Westen bezig in het Midden-Oosten, althans in bepaalde landen, te liberaliseren en te democratiseren. Dat zijn de beleden redenen van zijn aanwezigheid. Over de motivaties wordt gezwegen. Een aantal zijn er wel bekend, zij het als vragen of hypotheses van analisten. Ik doe een greep. Gaat het om fundamentalisme? Om Superpower Syndrome of imperialisme? Is het olie en worden er “resource wars” gevoerd? Zijn het belangen van een stel contractors die profiteren van prachtige contracten en “lawlessness"? Zijn het strategische overwegingen in het geopolitieke spel van de supermachten VS (cum “willing”), China, Rusland, India? Is het idealisme dat “freedom and democracy” aan het Iraakse - en binnenkort Iraanse - volk brengt? Is het dom anti-islamisme? Is het “botsing van culturen”? Is het “de tirannie - van Saddam Hoessein - verdrijven”? Is het de klassenstrijd? Wat is des poedels kern?
Zoals de middeleeuwse denkers onderscheid maakten tussen begeerte en rechtvaardigheid, zo moet men ook nu onderscheid maken tussen de drijfveren en driften die tot het gewapende gedrag leiden, en de rechtvaardigheid ervan. Motieven alleen zijn niet genoeg, de motivaties moeten ook zuiver zijn.
