Enquête en de oorlog in Irak

Op 20 december 2005 dienden vier leden van de Tweede Kamer der Staten-Generaal een voorstel in tot wijziging van de Enquêtewet, die al 150 jaar oud was. In januari 2008 was de behandeling rond en de nieuwe wet trad in werking op 1 april 2008. Een aprilgrap? Vandaag blijkt dat het ding overbodig is.
In het debat over de vraag of het onderzoek naar het waarom van het besluit tot steunverlening aan de oorlog in Irak moet worden gedaan op grond van de Enquêtewet of niet werd duidelijk dat een regeling waaraan twee jaar is gewerkt met groot gemak en zonder duidelijke motivering terzijde kan worden geschoven en vervangen door een inderhaast bedachte onderzoekscommissie. De PvdA die een sleutelpositie in het debat innam inzoverre niet aan iedereen duidelijk was welk haar standpunt zou zijn, had een meetlat uitgevonden aan de hand waarvan zij het voorstel van de minister-president om een commissie in het leven te roepen beoordeelde. Afgezien van vijf belangrijke punten die niet in het ontwerp van de commissie voorkwamen en nu door de PvdA toegevoegd mochten worden, was de PvdA van mening dat er een goede commissie was bedacht. Één meetpunt heeft zij niet gehanteerd, namelijk de vraag of en waarom niet gewoon gebruik zou worden gemaakt van de Enquêtewet. Waarom zo'n omslachtige en halfrijpe constructie gekozen? Er werd van verschillende kanten betoogd dat het resultaat beter zou zijn dan met een enquêtecommissie. De wet op de enquête is dus niet goed, overbodig, whatever.
Stel nu eens dat de minister-president gewoon had gezegd: "Ik ben van mening dat de publieke opinie - van nu - aanleiding geeft tot een onderzoek. Ik wil daar graag aan tegemoetkomen. Ik geef het verzet tegen een onderzoek dat ik zes jaar heb gevoerd bij dezen op en zal mij niet verzetten tegen een initiatief van het parlement tot het houden van een onderzoek inzake enz."
Ik hoef niet te speculeren om te weten dat het debat van vandaag dan niet had hoeven plaatsvinden. (Hoeveel kost een dag parlementair werk? En hoeveel het overbodige werk van twee jaar aan een nieuwe wet?) Misschien had er behoefte bestaan aan een onderscheiding voor de minister-president, want dat zou nog eens een mooie daad zijn geweest. In plaats daarvan kán hij het niet laten om het initiatief aan zich te houden. Waarom? Ja, dat is de nieuwste vraag die de zaak nog meer vertroebelt dan zij al was.