Andrew J. Bacevich: Slow Learner 4

"Schiet eens op," zegt een lezer van mijn blog. "Waar wil je naar toe met je kritiek op de man?" Voor die lezer zal ik een sprong maken. Bacevich is kritisch over het Amerikaanse buitenlandse, in het bijzonder militaire beleid. Wat wil hij dan?
Allereerst, waar bestaat het kritikabele beleid in? Het kan volgens Bacevich worden omschreven als een credo + een drievuldigheid. Het zijn zijn eigen termen, de termen van een katholiek. Ik heb natuurlijk de neiging hier ook al bij stil te staan en de vraag te stellen wat hij hiermee bereikt of wil bereiken. We hebben het beeld van de drievuldigheid al eerder gezien, namelijk waar Bacevich schreef over "American power, policies, and purpose ... bound together in a neat, internally consistent package, each element drawing strength from and reinforcing the others". Met dit credo + drievuldigheid plaatst hij echter de Amerikaanse politiek ( "statecraft") in het algemeen in de orde van het Empyrium waar Dante godzelf zag. Hij bedoelt expliciet "the package of assumptions, habits, and precepts that have defined the tradition of statecraft to which the United States has adhered since the end of World War II ... This postwar tradition combines two components... The first component specifies norms according to which the international order ought to work and charges the United States with responsibility for enforcing those norms. Call this the American credo." Alsof het nog niet duidelijk genoeg is voegt Bacevich eraan toe: "In the simplest terms, the credo summons the United States - and the United States alone - to lead, save, liberate, and ultimately transform the world."
Was dit het beginsel, de implementatie ervan - "U.S. military policy and practice " - vindt plaats in de drievuldigheid ("trinity"): deze is "an abiding conviction that the minimal essentials of international peace and order require the United States to maintain a global military presence, to configure its forces for global power projection, and to counter existing or anticipated threats by relying on a policy of global interventionism".
Bacevich, wel te verstaan, neemt dit systeem op de korrel. Het vervelende is, zoals zo vaak bij dit soort kritiek, dat de betrokkenen zich meestal niet herkennen in het beeld dat van hun wordt geschetst. Bacevich zelf zegt dat het is "so deeply embedded in the American collective consciousness as to have all but disappeared from view".
Niettemin wil hij "the American credo and the sacred trinity" vervangen.
Welke is het alternatieve credo? Het is, om te beginnen, een variant op de overtuigingen die het eerst onder woorden zijn gebracht door de "Founding Fathers" van de Amerikaanse Republiek en die vandaag de dag verdient opnieuw in de discussie te worden betrokken. Zijn essentie is simpelweg: America's purpose is to be America, striving to fulfill the aspirations expressed in the Declaration of Independence and the Constitution as reinterpreted with the passage of time and in light of hard-earned experience".
Dan de nieuwe drievuldigheid.
"First, the purpose of the U.S. military is not to combat evil or remake the world, but to defend the United States and its most vital interests.
Second, the primary duty station of the American soldier is in America.
Third, consistent with the Just War tradition, the United States should emply force only as a last resort and only in selfdefence." (Het staat bij Bacevich zelf ook gecursiveerd.)
Daar valt natuurlijk het een en ander over te zeggen. Ik bepaal mij tot twee punten.
In de eerste plaats het credo. Hier wordt met zoveel woorden uitgesproken wat menige niet-Amerikaan irriteert, dat namelijk Amerikanen alleen maar naar zichzelf verwijzen, naar hun onafhankelijkheidsverklaring en hun constitutie, die al meer dan 200 jaar oud zijn. Citeren zij auteurs om de verwijzing naar die twee documenten kracht bij te zetten, dan gebeurt dat ook naar Amerikaanse denkers, b.v. Jefferson. Het idee dat deze mensen behoren tot of in ieder geval geput hebben uit de Europese traditie, o.a. de Verlichting, komt men weinig tegen.
In de tweede plaats punt drie van de drievuldigheid. Hier ook weer een in eigen hand houden van de dingen. Overeenstemming van militair handelen met de "Just Law tradition" klinkt heel mooi, maar laat dat handelen volledig gebeuren in het kader van de eigen, Amerikaanse interpretatie van die traditie, die ook weer van oorsprong een Europese is en die inmiddels gecodificeerd is. Het criterium voor militair optreden behoort dienovereenkomstig niet deze traditie te zijn, maar de regeling van het gebruik van geweld in de regelgeving van de Verenigde Naties, o.a. artikel 51 van het Statuut.
En dit is mijn hoofdbezwaar tegen het schrijven van Bacevich: het is geschreven door een Amerikaan voor Amerikanen, zonder besef van een/de wereldrechtsorde, het is een uiting van de "closing of the American mind". Een schrijven als dit houdt de mensen dom en bekrompen in plaats van ze te oriënteren in de wereld in zijn geheel.

Mijn blog (en spierreuma)

Zoals iedereen kan zien vlot het met mijn blog niet. Dat komt grotendeels omdat ik maanden lang, ongeveer vanaf het begin van het jaar heb gesukkeld met polymyalgia rheumatica oftewel spierreuma. De laatste weken slik ik prednisolon, een medicijn die vol hormonen zit en je een enorme energie geeft, zoveel dat ik vaak maar een uur of drie, vier per nacht slaap en al 's ochtends om 5 uur op ben. En dat terwijl ik iemand ben die per dag 8 uur slaap nodig heeft. Voordat ik begon met die prednisolon viel ik overdag regelmatig in slaap, nu word ik 's nachts regelmatig wakker en moet mij dwingen om in bed te blijven. Gelukkig ben ik al in de afbouwfase en gebruik ik steeds minder van dit spul. De verwachting is dat ik er met een maand of zo vanaf ben.
Ik meld dit omdat er mensen zijn die mij, zoals het in facebook-termen heet, "porren". Ik meld het ook omdat er zich hier een flinke stapel te lezen en te bespreken boeken vormt en ik toch eens een keer aan de slag moet komen.
De literatuur waar ik de laatste dagen mee bezig ben heeft vooral betrekking op de wereldsituatie. (Als je zoveel hormonen krijgt toegediend kun je bijna niet op een lager niveau functioneren. Toch?) Zo lees ik de net verschenen New York Times Bestseller "Washington Rules. America's Path to Permanent War" van Andrew J. Bacevich. Van hem had ik al "The Limits of Power. The End of American Exceptionalism" (2008). Terwijl ik dit schrijf klopt de employé van een postbedrijf op het raam - de deurbel doet het weer eens niet - en reikt mij het pakje met "www.letteratura.global. Il romanzo dopo il postmoderno" van Stefano Calabrese aan. Ik zal wel enige moeite met het Italiaans hebben, maar ik weet zeker dat ik er doorheen kom. Het tweede hoofdstuk is getiteld: "Dal postmodernismo al 'global novel'" en daarmee is al duidelijk waar ik gedurende al die nachtelijke uren dat ik niet meer kan slapen mee bezig ben: mijn "global novel".
Welk is het verband tussen het boek van Calabrese en dat van Bacevich? De "global novel" is een roman, een roman waarvan de plot zich afspeelt op mondiaal oftewel globaal niveau. Wat speelt zich daar af in de werkelijkheid? Antwoord: de Amerikaanse hegemonie. In een roman heb je minstens twee agonisten nodig: de protagonist en de antagonist. De eerste heeft het initiatief in de handeling, de tweede is de opponent. Wij kunnen het er gemakkelijk over eens zijn dat de protagonist in de niet-fictionele, dus reële "global novel", in m.a.w. de wereldgeschiedenis, de Verenigde Staten van Noord-Amerika is. De moeilijke vraag is die naar de antagonist. Tijdens de Koude Oorlog was dat duidelijk: de Verenigde Russische Sovjet Republieken. Maar nu? Het hangt ervan af hoe je de protagonist definieert. Een belangrijke Amerikaanse auteur, Fareek Zakaria, schrijft in zijn "The Post-American World" dat Amerika bij zijn huidige buitenlandse beleid legitimiteit mist. Hij gaat niet zover als sommige Amerikaanse juristen die de VS oorlogsmisdaden ten laste leggen. Zo iets is geen gebrek aan legitimiteit, maar aan legaliteit, kort gezegd, strijd met een of meer rechtsregels. Veronachtzaming van geldend volkenrecht door de VS is niet pas begonnen met George W. Bush, maar al met zijn voorganger, de democraat Bill Clinton.
Aannemende, zoals ik doe, dat de VS inderdaad de protagonist is in mijn non-fictionele "global novel" en verder dat, zoals ik ook doe, het buitenlands optreden van de VS zowel legitimiteit als rechtmatigheid ontbeert, moet de conclusie luiden: de antagonist is de wereldrechtsorde oftewel de hele wereld behalve de VS.
Om de "global novel" te kunnen schrijven moet je een roman kunnen schrijven, dus op zijn minst weten wat er een is, en op de hoogte zijn van de globale situatie. En daarom lees ik dus zulke ogenschijnlijk ver uit elkaar liggende boeken als ik hierboven noem. Ik moet zelfs nog meer soorten lectuur verwerken. Vind ik. In het verleden heb ik mij de vraag gesteld of "Shalimar the Clown" van Salman Rushdie een "global novel" is. Volgens mij is dat niet zo. Het boek gaat over een lokaal probleem, niet een globaal. In ieder geval wil ik aspirant-"global novels" bestuderen, ervan leren en er eventueel een voorbeeld aan nemen. Er valt dus nog heel wat te lezen.